< < Yüce-Olan İle Aşağı-Olan

Yerel seçimler sonrası Türkiye ve Kürdistan halklarını neler bekliyor? Şimdi yanıtı en çok aranan soru, yerel seçim sonuçları ne olacak değil, seçimler sonrası iki ülkenin işçi ve emekçi sınıflarını neler beklediğidir. ...

Makale Dizini

 

Kış sayımızda estetiğin kategorilerinden güzel-olan ile çirkin-olan arasındaki ilişkiyi ele almış, sanatta güzel-olan ile çirkin-olanın ne olduğunu incelemiştik. Bu sayımızda ise yüce-olan ile aşağı-olan arasındaki ilişkiye bakacak, yüce-olan nedir, aşağı-olan nedir sorularına cevap vermeye çalışacağız.

Güzel-olan ile yüce-olan ve çirkin-olan ile aşağı-olan arasında bir anlam birliği olduğunu belirtmeden geçmeyelim. Bilirsiniz, bazen bir güzellik karşısında, öyle bir şaşkınlık yaşarız ki onu yalnızca güzel diye adlandırmak yeterli gelmez bize ve “ne kadar yüce” deriz. Tıpkı yan tarafta bulunan tablo karşısında hissettiğimiz duygu gibi. (Bu duyguyu yaşayabilmek için Önsöz dergisine bakmak lazım.)

İnsanların davranışlarını, iyi, kötü, çirkin gibi kavramlarla adlandırırız. Ama öyle bir davranışla karşılaşırız ki, bunu anlatmak için yukarıdaki kavramlar yeterli değildir. O davranış için “ne aşağı, ne bayağı davranış” deriz. Neden o davranışı çirkin değil de aşağı ve bayağı buluruz.

Tüm bu benzerliklere ve aralarındaki ilişkiye rağmen bu kategorilerin birbiriyle özdeş olduğu sonucunu çıkarmamalıyız. Kagan, güzel-olan ile çirkin-olan ve yüce-olan ile bayağı-olan arasındaki ilintiyi şu şekilde ortaya koyuyor: “Güzel-olan ile çirkin-olan, gerçek-olan ile ideal-olan arasındaki bağlaşıklığı nitel açıdan, yüce-olan ile bayağı-olan ise bu bağlaşıklığı nicel açıdan dile getirmektedir.” (s.150)

 

Yüce-Olan Nedir?

“Yüce-olan Üstüne” adlı incelemesiyle bu sorunu ele alan Lenginus Cassius olmuştur. Bizim ulaşma şansımızın olmadığı bu çalışma için Kagan’ın öğretmenliğine başvurarak, öğreniyoruz ki, “Longinus Cassius’tan bu yana, yüce-olanın içerdiği, nitelik ile nicelik arasındaki özel bağlam, idealist estetikçe her zaman için gizemselleştirilmiştir. Görkemli, anıtsal, ölçünün üstünde olan şeyler, Cassius ile öğrencilerinin gözünde, tanrının her şeye yeten gücünün bir anlatımı olarak görülmüştür.”

İnsanlığın doğa karşısında yaşadığı çaresizliği ve doğa olayları karşısında yaşadığı şaşkınlığı aşar aşmaz, yüce-olanı tanrısal olanda aramaktan vazgeçmiş, yüce-olanı doğanın kendisinde, doğanın kendi temel güçlerinde aramıştır. Artık doğa olaylarını estetiksel olarak değerlendirmeye başlamıştır. Yüce-olan artık onun için bereketi taşıyan nehirler, yağmur gibi doğa olaylarıdır. İnsan düşüncesinin daha da geliştiği, değer yargılarının zenginleştiği dönemde yüce-olan artık yalnızca boylu-poslu olan, görkemli olan değil, aynı zamanda tanrılardan ateşi çalan ve insanlığa armağan eden, bu arada tanrılar tarafından cezalandırılan Prometheus’un insanlık adına yaptığı eylem yüce-olandır.

İkinci dünya savaşında faşist Hitler ordusunun Moskova önlerine kadar dayandığında, Sovyet askerlerinin “bir adım gerimiz Moskova, geri adım atmak yok” diyerek savaşan ve ölümü göze alan davranışı yüce-olandır. Diyarbakır zindanlarında yaşanan insanlık dışı uygulamaya karşı, “burada yaşamak ihanettir” diyen Dörtler’in bedenlerini ateşe verişi yüce-olandır. Yani “insanda yüce-olan şey aynı zamanda kahraman-olan şeydir.” Sanat bu örnekleri ölümsüzleştirmiştir.

Anıtsal bir eser yaratmak istiyorsak, örneğin, bu eser bir ölüm orucu savaşçısının heykeli olacaksa, burada eylemin kendi niteliğine uygun bir özü ve biçimi yansıtması zorunluluktur. Yıllar sonra bu heykeli görenler, ölüm orucu eyleminde yer almış bir insanın tüm yanlarını bulabilmelidir. Eyleminin niteliğine uygun bir öz ve biçimi yansıtmalı, izleyene bunu hissettirebilmelidir.

Bakırköy Kadın Kapalı Zindanı'nda görüş sonrası devrimci tutsaklara ayakkabı çıkarma dayatması yapıldı.  ...

“Sandıkla Gitmeyecekler” 16 Nisan referandumunun, devrimci kitleler açısından anlamını, işte bu belirginleşmeye başlayan yeni durumda aramak gerekir. Kürt halkında egemen olan duyguy...

Türkiye tekelci sermayesi, kendi egemenliğini ve sınıf çıkarlarını sürekli tehdit altında gördü. Sınıf iktidarını ve çıkarlarını korumak için, siyasi iktidarın, devletin tüm g...

“Avrupa Komünist Hareketi” adı altında bir araya gelen birkaç “komünist” parti, “Ukrayna'daki emperyalist savaşın ikinci yılında komünistlerin geride bıraktığımız dönemdeki...

Kent Savaşları Olan biteni Kürt halkı gördü. 1 Kasım 2015 seçimlerinde katılım, Kürdistan'da %60 düzeyinde kaldı, “özerklik oylanacak” söylemi işe yaramamıştı. Demirtaş, “...

Kritik Eşik: 6-8 Ekim Ardı ardına iki seçim, ihtiyaç duyduğu özgüveni dinci-faşizme vermedi. Ne Geziye, ne de Aralık’taki saray darbesine yönelik bir cadı avı başlatacak güce sahip...

Tarım-Sen sosyal medya hesabından paylaşım yaparak Agrobay işçilerinin Ağustos ayı maaşları ve fazla mesai ücretlerinin ödendiğini duyurdu. Sendika işçilerin tazminatlarının da öde...

Okmeydanı Ağız ve Diş Sağlığı Hastanesinde Diş Hekimi M.Ş'nin 8 Mart bildirilerini asan SES üyesi kadın sağlık emekçilerine saldırısına ilişkin SES Şişli Şubesi basın toplant...

Agrobay Seracılık işçileri Ankara’daki siyasi parti ve bakanlıklarla yaptıkları görüşmeler ardından Madenci Anıtı önünde açıklama yaparak, “Emeğimizi ve alınterimizi istiyoruz...

Arama

LENİNİST TEORİ

ÖNSÖZ

           Tüm Sayılar

Yeni Kitaplarımız

E-Kitap

Tüm E-Kitaplar için resme tıklayınız...

Devrimin Çağrısı

 

Editoryal 2023-2

 

 

Zafere Kadar Genç Yoldaş

Ukrayna Kimin Savaşı

 

Dergilerle Kısa Tarih